Giới thiệu

Ngày 8 tháng 5 năm 2025 đánh dấu một khoảnh khắc lịch sử đối với Giáo hội Công giáo khi Hồng y Robert Francis Prevost được bầu làm tân giáo hoàng, kế vị Giáo hoàng Francis và lấy tên hiệu là Giáo hoàng Leo XIV. Sự kiện này mang một ý nghĩa đặc biệt bởi vì ông là vị giáo hoàng đầu tiên đến từ Hoa Kỳ. Thêm vào đó, ông còn là một công dân của Peru, một yếu tố càng làm tăng thêm tính độc đáo cho cuộc bầu cử này. Giáo hoàng Leo XIV chính thức trở thành Giám mục Rome thứ 267. Việc một người Mỹ lần đầu tiên trở thành người đứng đầu Giáo hội Công giáo đã phá vỡ một rào cản ngầm, một mối lo ngại tiềm ẩn trong Vatican về việc một cường quốc chính trị và văn hóa lớn có thể chi phối Giáo hội. Tuy nhiên, kinh nghiệm sâu rộng của Hồng y Prevost tại Peru có lẽ đã đóng vai trò quan trọng trong việc xoa dịu những lo ngại này. Việc ông đồng thời là công dân Peru, một quốc gia có đông đảo người Công giáo, có thể đã được các hồng y xem xét như một yếu tố cân bằng, làm dịu đi những quan ngại về nguồn gốc Mỹ của ông. Báo cáo này sẽ trình bày chi tiết về tiểu sử, quá trình bầu cử, những vấn đề quan trọng mà Giáo hoàng Leo XIV phải đối mặt, cũng như mối liên hệ giữa triều đại của ông với di sản của Giáo hoàng Francis.

Tiểu sử và Lịch sử Cá nhân

Robert Francis Prevost sinh ngày 14 tháng 9 năm 1955 tại Chicago, Illinois. Cha ông, Louis Marius Prevost, là người gốc Pháp và Ý, từng là một cựu chiến binh Hải quân Hoa Kỳ trong Thế chiến II và là giám đốc trường học ở Glenwood. Mẹ ông, Mildred Martínez, là người gốc Tây Ban Nha và làm thủ thư. Ông có hai người anh trai là Louis Martín và John Joseph.

Robert Francis Prevost đã theo học tại Tiểu chủng viện của các Tu sĩ Dòng Augustinô và sau đó là Đại học Villanova ở Pennsylvania, nơi ông tốt nghiệp cử nhân Toán học năm 1977 và cũng nghiên cứu Triết học. Tiếp tục con đường tu hành, ông gia nhập tập viện của Dòng Thánh Augustinô (O.S.A.) vào tháng 9 năm 1977. Ông khấn lần đầu vào tháng 9 năm 1978 và khấn trọn đời vào tháng 8 năm 1981. Sau đó, ông được đào tạo thần học tại Liên hiệp Thần học Công giáo ở Chicago, nơi ông nhận bằng Thạc sĩ Thần học. Năm 27 tuổi, ông được gửi đến Rome để học Giáo luật tại Đại học Giáo hoàng Thánh Tôma Aquinô (Angelicum), nơi ông nhận bằng cử nhân Giáo luật năm 1984 và bảo vệ luận án tiến sĩ năm 1987. Sự kết hợp giữa nền tảng học vấn vững chắc về toán học và triết học, sau đó là thần học và giáo luật, cho thấy một trí tuệ sắc bén và sự chuẩn bị kỹ lưỡng cho vai trò lãnh đạo trong Giáo hội. Việc ông gia nhập Dòng Augustinô, một dòng tu lâu đời nhấn mạnh đến cộng đồng, phục vụ và sự khiêm nhường, có lẽ đã định hình sâu sắc các giá trị và cách tiếp cận của ông đối với đời sống tôn giáo và giờ đây là vai trò giáo hoàng. Một chi tiết thú vị là những buổi ăn mừng ồn ào sau khi ông nhận bằng toán học đã khiến hàng xóm phàn nàn với chính quyền địa phương, một giai thoại cho thấy một khía cạnh sôi nổi trong tính cách thời trẻ của ông, trái ngược với hình ảnh một người ôn hòa và kín đáo sau này.

Thời kỳ Linh mục và Hoạt động Truyền giáo ở Peru

Ông được thụ phong linh mục tại Rome vào ngày 19 tháng 6 năm 1982. Năm 1985, ông bắt đầu nhiều năm làm nhà truyền giáo ở Peru. Tại Peru, ông phục vụ trong nhiều vai trò khác nhau bao gồm bề trên, giám đốc đào tạo, phó giám tư tòa, giáo sư Giáo luật, Giáo phụ học, và Thần học Luân lý, và quản xứ. Trong mười năm, ông đứng đầu chủng viện Augustinô ở Trujillo. Ông cũng từng là thẩm phán của tòa án giáo hội khu vực và lãnh đạo một giáo đoàn ở ngoại ô Trujillo. Năm 2015, ông trở thành công dân Peru. Khẩu hiệu giám mục của ông là “In Illo uno unum,” có nghĩa là “trong một đó, một,” đề cập đến việc các Kitô hữu là một trong Đức Kitô. Kinh nghiệm truyền giáo sâu rộng của ông ở Peru, kéo dài hơn hai thập kỷ, có lẽ đã định hình sâu sắc sự hiểu biết của ông về sứ mệnh của Giáo hội và nhu cầu của cộng đồng Công giáo toàn cầu, đặc biệt là những người nghèo và bị gạt ra bên lề. Việc thông thạo tiếng Tây Ban Nha càng cho thấy mối liên hệ chặt chẽ của ông với khu vực này. Khẩu hiệu giám mục của ông, “In Illo uno unum”, với ý nghĩa về sự hiệp nhất trong Chúa Kitô, có thể là một dấu hiệu cho thấy một chủ đề quan trọng trong triều đại giáo hoàng của ông, đặc biệt khi ông đã kêu gọi hòa bình và hiệp nhất trong bài phát biểu đầu tiên của mình. Việc ông đảm nhiệm nhiều vai trò khác nhau ở Peru cho thấy kinh nghiệm mục vụ và quản trị rộng rãi, điều này có thể rất hữu ích trong việc lãnh đạo Giáo hội toàn cầu.

Vai trò Lãnh đạo trong Giáo hội

Năm 1999, ông được bầu làm Bề trên Tỉnh dòng Augustinô tại Chicago. Sau đó, năm 2001, ông được bầu làm Bề trên Tổng quyền Dòng Thánh Augustinô và tái đắc cử cho nhiệm kỳ thứ hai, giữ vai trò này cho đến năm 2013. Năm 2014, Giáo hoàng Francis bổ nhiệm ông làm Giám quản Tông tòa Giáo phận Chiclayo, Peru, và ông trở thành Giám mục. Năm 2015, ông được bổ nhiệm làm Giám mục Chiclayo, phục vụ cho đến năm 2023. Ông cũng từng là phó chủ tịch thứ hai của Hội đồng Giám mục Peru. Giáo hoàng Francis đã bổ nhiệm ông làm thành viên của một số Bộ và Văn phòng Tòa thánh. Vào tháng 1 năm 2023, ông được triệu về Rome để phục vụ với tư cách là Bộ trưởng Bộ Giám mục và Chủ tịch Ủy ban Giáo hoàng về Châu Mỹ Latinh, được thăng cấp Tổng giám mục. Giáo hoàng Francis đã tấn phong ông làm Hồng y vào tháng 9 năm 2023. Ông đã tham gia Thượng Hội đồng Giám mục về tính hiệp hành vào năm 2023 và 2024. Vào tháng 2 năm 2024, ông được thăng lên Phẩm Giám mục. Sự thăng tiến qua nhiều vai trò lãnh đạo trong Dòng Augustinô, bao gồm hai nhiệm kỳ làm Bề trên Tổng quyền, cho thấy khả năng quản lý và lãnh đạo đáng kể của ông ở cấp độ toàn cầu, chuẩn bị cho ông những phức tạp khi lãnh đạo Giáo hội Công giáo. Việc Giáo hoàng Francis liên tục đề bạt Hồng y Prevost trong hệ thống cấp bậc của Giáo hội – từ Giám mục Chiclayo đến Bộ trưởng Bộ Giám mục và Hồng y – cho thấy rõ ràng rằng Giáo hoàng Francis coi ông là một nhân vật đáng tin cậy và có tiềm năng kế vị, ngụ ý sự tương đồng trong tầm nhìn rộng lớn của họ đối với Giáo hội. Việc bổ nhiệm ông đứng đầu Bộ Giám mục, cơ quan giám sát việc lựa chọn các giám mục mới trên toàn thế giới, là một động thái chiến lược, cho phép Giáo hoàng Francis định hình sự lãnh đạo của Giáo hội trong tương lai. Việc Hồng y Prevost được thăng chức lên vị trí này và sau đó trở thành Hồng y cho thấy một sự chuẩn bị có chủ ý cho những trách nhiệm cao hơn. Sự tham gia của ông vào Thượng Hội đồng Giám mục về tính hiệp hành cho thấy sự tham gia của ông vào những nỗ lực của Giáo hoàng Francis nhằm làm cho Giáo hội trở nên toàn diện và có sự tham gia nhiều hơn, ngụ ý một sự tiếp nối tiềm năng của sự nhấn mạnh này trong triều đại giáo hoàng của ông.

Cuộc Bầu Cử Giáo hoàng và Tên hiệu Leo XIV

Hồng y Prevost được chọn làm giáo hoàng sau một mật nghị ngắn, chỉ hai ngày sau khi các hồng y tập hợp (từ ngày 7 đến 8 tháng 5 năm 2025). Cuộc bầu cử được báo hiệu bằng khói trắng từ Nhà nguyện Sistina. Ông được bầu trong vòng bỏ phiếu thứ tư. Ông đã chọn tên Giáo hoàng là Leo XIV. Việc chọn tên Leo được xem là một ám chỉ rõ ràng và có chủ ý đến Giáo hoàng Leo XIII (1878-1903), người đã viết thông điệp Rerum Novarum năm 1891. Rerum Novarum đánh dấu sự khởi đầu của học thuyết xã hội hiện đại của Giáo hội và vạch ra các quyền của người lao động. Việc ông chọn tên này cho thấy ông có thể sẽ là một nhà cải cách theo khuynh hướng tiến bộ của Công giáo và “sẵn sàng trở thành Giáo hoàng của Người lao động,” tương tự như cách Giáo hoàng Francis được gọi là Giáo hoàng của Nhân dân. So với một số mật nghị kéo dài hàng tuần hoặc thậm chí hàng tháng trong lịch sử, việc bầu cử Giáo hoàng Leo XIV chỉ trong hai ngày cho thấy một sự đồng thuận tương đối nhanh chóng giữa các hồng y, có lẽ phản ánh sự đồng tình về những thách thức mà Giáo hội đang đối mặt và một tầm nhìn chung về sự lãnh đạo trong tương lai. Việc lựa chọn tên hiệu Leo XIV và mối liên hệ rõ ràng với Giáo hoàng Leo XIII và thông điệp Rerum Novarum cho thấy một ưu tiên cho việc giải quyết các vấn đề công bằng xã hội, đặc biệt là quyền của người lao động và bất bình đẳng kinh tế, trong triều đại giáo hoàng của ông. Điều này ngụ ý sự tiếp nối một chủ đề quan trọng từ triều đại của Giáo hoàng Francis.

Bảng 1: So sánh Tên hiệu Giáo hoàng và Ý nghĩa Lịch sử

Phản ứng Ban đầu và Quan điểm

Việc bầu chọn Giáo hoàng Leo XIV đã gây ra sự phấn khởi trong cộng đồng Công giáo trên toàn thế giới, với những cảnh tượng vui mừng tại Vatican và Quảng trường Thánh Phêrô. Những người hành hương đã mô tả đó là một “khoảnh khắc đáng kinh ngạc trong lịch sử”. Các nhà lãnh đạo chính trị từ khắp nơi trên thế giới đã gửi lời chúc mừng. Tổng thống Mỹ Trump gọi đó là “vinh dự lớn” và bày tỏ mong muốn được gặp ông. Thủ tướng Anh Keir Starmer gọi đó là “khoảnh khắc trọng đại”. Thủ tướng Tây Ban Nha và Hy Lạp cũng đã có phản ứng. Cựu Tổng thống Barack Obama đã chúc mừng “đồng hương Chicago” của ông. Thị trưởng Chicago đã nói đùa, “Mọi thứ tuyệt vời, bao gồm cả Giáo hoàng, đều đến từ Chicago”. Tổng thống Peru Dina Boluarte ca ngợi cuộc bầu cử “lịch sử”, mô tả ông là người Peru “theo sự lựa chọn và niềm tin” do hơn 20 năm phục vụ tại đây. Thủ tướng Úc Anthony Albanese đã chúc mừng ông và mời ông đến Úc dự Đại hội Thánh Thể Quốc tế năm 2028. Hồng y Seán O’Malley hoan nghênh sự lựa chọn này, lưu ý kinh nghiệm mục vụ quý báu của Prevost ở Châu Mỹ Latinh và Rome. Một số bài đăng trên mạng xã hội ở Peru nói đùa rằng tân giáo hoàng “mang tính Latino hơn”. Sự phản đối lịch sử của Vatican đối với một giáo hoàng Mỹ bắt nguồn từ những lo ngại về một giáo hoàng đến từ một cường quốc chính trị và văn hóa lớn. Kinh nghiệm sâu rộng của Prevost ở Peru có thể đã giúp xoa dịu những lo ngại này. Phản ứng ban đầu tích cực từ các nhà lãnh đạo toàn cầu cho thấy tầm quan trọng toàn cầu của chức vụ giáo hoàng và hy vọng mà các quốc gia đặt vào uy tín đạo đức của Giáo hội Công giáo, ngay cả từ những nhà lãnh đạo không cùng tín ngưỡng. Lời chúc mừng từ các nhà lãnh đạo chính trị khác nhau ở Mỹ cũng nhấn mạnh vị thế độc đáo của Mỹ trong các vấn đề toàn cầu và ý nghĩa biểu tượng của một người Mỹ lãnh đạo Giáo hội Công giáo.

Bảng 2: Phản ứng Ban đầu từ Các Nhà Lãnh đạo Toàn cầu

Những phản ứng đa dạng, từ những bình luận hài hước của Thị trưởng Chicago đến niềm tự hào được thể hiện ở Peru, minh họa cho những cách khác nhau mà cuộc bầu cử của ông được diễn giải và ăn mừng dựa trên bối cảnh và bản sắc địa phương. Câu nói đùa về việc “mang tính Latino hơn” chỉ ra tầm quan trọng của thời gian phục vụ lâu dài của ông ở Peru. Bối cảnh lịch sử về sự e ngại của Vatican đối với một giáo hoàng người Mỹ cung cấp một nền tảng quan trọng để hiểu ý nghĩa của cuộc bầu cử của Hồng y Prevost. Việc kinh nghiệm ở Peru của ông có thể đã xoa dịu những lo ngại này cho thấy vai trò quan trọng của nền tảng toàn cầu của ông trong việc vượt qua rào cản lịch sử này.

Những Vấn đề Quan trọng, Thách thức và Tranh cãi

Trong bài diễn văn đầu tiên, Giáo hoàng Leo XIV đã đưa ra thông điệp hòa bình và đoàn kết, nói “Bình an cho tất cả anh chị em”. Ông kêu gọi một giáo hội truyền giáo xây dựng cầu nối và đối thoại. Ông sẽ phải giải quyết nhiều vấn đề cấp bách và đưa ra những quyết định khó khăn trong một kỷ nguyên khó lường. Một thách thức lớn sẽ là xử lý các vụ bê bối lạm dụng tình dục giáo sĩ, một vấn đề đã gây ảnh hưởng lâu dài đến Giáo hội. Mặc dù một số người lo ngại về cách ông xử lý các cuộc khủng hoảng lạm dụng ở Peru, ông đã tuyên bố rằng vẫn còn nhiều điều phải học hỏi, nhưng các quy tắc đang được thực hiện ở một số khu vực. Ủy ban của Giáo hoàng Francis đã ghi nhận những thất bại tiếp diễn trong việc báo cáo và thiếu minh bạch.

Về việc thụ phong phụ nữ, vào năm 2023, ông đã bày tỏ sự phản đối, cho rằng “linh mục hóa phụ nữ” có thể tạo ra những vấn đề mới. Ông cảm thấy không có sự tương đồng ngay lập tức trong Giáo hội đối với phụ nữ với tư cách là các nhà lãnh đạo chính trị. Giáo hoàng Francis cũng phản đối việc phong chức cho phụ nữ, mặc dù ông đã bổ nhiệm phụ nữ vào các vai trò tại Vatican. Tuy nhiên, Hồng y Prevost đã lưu ý sự tham gia có ý nghĩa của phụ nữ được bổ nhiệm vào Bộ Giám mục.

Trong một bài phát biểu năm 2012, ông đã chỉ trích “lối sống đồng tính luyến ái” là “mâu thuẫn với Tin Mừng”. Tuy nhiên, linh mục Dòng Tên người Mỹ James Martin, người ủng hộ những người đồng tính, gọi cuộc bầu cử của ông là “một lựa chọn xuất sắc” và mô tả Prevost là người “tử tế, cởi mở và trung thực”.

Khuynh hướng chính trị của ông đã là chủ đề thảo luận. Truyền thông Mỹ đưa tin ông đã bỏ phiếu trong các cuộc bầu cử sơ bộ của Đảng Cộng hòa ở bang Illinois kể từ năm 2012, nhưng không phải các cuộc bầu cử tổng thống gần đây. Các dòng tweet của ông bác bỏ chủ nghĩa phân biệt chủng tộc sau cái chết của George Floyd “dường như đã làm khó chịu phong trào Maga”. Một số tiếng nói ở cực hữu Hoa Kỳ đã gọi ông là “chống Trump, chống MAGA, ủng hộ biên giới mở, và một kẻ theo chủ nghĩa Marx hoàn toàn”. Ông đã lên tiếng phản đối chính phủ Peru, bày tỏ “buồn bã và đau đớn” về cái chết của người biểu tình vào năm 2023 và nói rằng cuộc bất ổn phản ánh sự bỏ bê lịch sử đối với người nghèo. Ông cũng công khai kêu gọi cựu tổng thống Alberto Fujimori đích thân xin lỗi các nạn nhân để bắt đầu quá trình hòa giải.

Người ta kỳ vọng ông sẽ xây dựng trên những cải cách của Francis. Mặc dù Francis đã chuyển trọng tâm của Giáo hội sang việc giúp đỡ người nghèo và người cần thiết, tránh xa một số vấn đề xã hội, Prevost có thể tìm cách định hình triều đại của mình khác biệt trong khi vẫn tôn trọng di sản của Francis. Sự tương phản giữa thông điệp ban đầu của ông về hòa bình và hiệp nhất và những chỉ trích trước đây của ông về “lối sống đồng tính luyến ái” và sự phản đối việc thụ phong phụ nữ cho thấy những căng thẳng và thách thức tiềm ẩn trong việc dung hòa những quan điểm này với kỳ vọng của một cộng đồng Công giáo toàn cầu đa dạng. Điều này cũng đặt ra câu hỏi liệu quan điểm của ông có thay đổi kể từ những tuyên bố trước đây hay không. Hồ sơ bỏ phiếu của ông trong các cuộc bầu cử sơ bộ của Đảng Cộng hòa và những phản ứng từ phong trào MAGA đối với hoạt động trên mạng xã hội của ông làm nổi bật sự giao thoa phức tạp giữa tôn giáo và chính trị, đặc biệt ở Hoa Kỳ. Việc ông chỉ trích chính phủ Peru cho thấy sự sẵn sàng lên tiếng chống lại bất công và bênh vực những người bị gạt ra bên lề. Kỳ vọng rằng ông sẽ tiếp tục những cải cách của Giáo hoàng Francis trong khi có khả năng định hình triều đại giáo hoàng của mình theo một cách khác cho thấy một sự cân bằng tế nhị. Ông có thể sẽ cần phải điều hướng những kỳ vọng của những người mong muốn sự tiếp nối chương trình nghị sự tiến bộ của Giáo hoàng Francis và những người có thể tìm kiếm sự trở lại với các cách tiếp cận truyền thống hơn.

Bảng 3: Quan điểm của Giáo hoàng Leo XIV về Các Vấn đề Quan trọng

Kết nối với di sản của Giáo hoàng Francis

Giáo hoàng Francis được nhớ đến vì những nỗ lực quan trọng của ông trong việc giải quyết các nguồn gốc thần học của chủ nghĩa bài Do Thái trong Công giáo, xây dựng trên công trình của những người tiền nhiệm như Thánh Gioan XXIII và Thánh Gioan Phaolô II. Giáo hoàng Francis được ghi nhận đã chấm dứt “Sứ mạng đối với người Do Thái,” công nhận tính hợp pháp tôn giáo của việc người Do Thái vẫn là người Do Thái và không yêu cầu họ cải đạo. Điều này được xem là một bước tiến lớn dẫn đến sự giảm đáng kể chủ nghĩa bài Do Thái trong Công giáo La Mã và một kỷ nguyên mới của sự tôn trọng đại kết. Mặc dù văn bản cung cấp chỉ tập trung vào di sản của Giáo hoàng Francis liên quan đến chủ nghĩa bài Do Thái, nhưng nhiều đoạn trích nghiên cứu cho thấy di sản của ông còn rộng lớn hơn nhiều, đặc biệt là trong việc tập trung vào người nghèo và bị gạt ra bên lề, những nỗ lực hướng tới sự hòa nhập (mặc dù gây tranh cãi), sự nhấn mạnh vào tính hiệp hành và lập trường mạnh mẽ của ông về các vấn đề môi trường. Việc lựa chọn tên hiệu Leo XIV, với mối liên hệ của nó với Giáo hoàng Leo XIII và Rerum Novarum, cho thấy sự tiếp nối tiềm năng với sự tập trung của Giáo hoàng Francis vào công bằng xã hội, mặc dù có thể với một sự nhấn mạnh hoặc cách tiếp cận khác. Việc Giáo hoàng Leo XIV từng là Bộ trưởng Bộ Giám mục dưới thời Giáo hoàng Francis ngụ ý một mối quan hệ làm việc chặt chẽ và sự hiểu biết sâu sắc về các ưu tiên của Giáo hoàng Francis trong việc định hình sự lãnh đạo của Giáo hội.

Kết luận

Cuộc bầu cử Robert Francis Prevost làm Giáo hoàng Leo XIV đánh dấu một chương mới quan trọng trong lịch sử Giáo hội Công giáo. Với tư cách là vị giáo hoàng đầu tiên đến từ Hoa Kỳ và đồng thời là công dân Peru, ông mang đến một bối cảnh độc đáo cho vai trò này. Nền tảng của ông trong Dòng Augustinô, kinh nghiệm truyền giáo sâu rộng ở Peru và sự thăng tiến qua các cấp bậc lãnh đạo trong Giáo hội đã trang bị cho ông những kỹ năng và quan điểm đa dạng để đối mặt với những thách thức phức tạp phía trước. Việc lựa chọn tên hiệu Leo XIV, gợi nhớ đến Giáo hoàng Leo XIII và những đóng góp mang tính đột phá của ông trong học thuyết xã hội Công giáo, cho thấy một sự tập trung tiềm năng vào các vấn đề công bằng xã hội và quyền của người lao động trong triều đại giáo hoàng của ông. Tuy nhiên, Giáo hoàng Leo XIV cũng phải đối mặt với những kỳ vọng và tranh cãi, bao gồm việc giải quyết các vụ bê bối lạm dụng tình dục giáo sĩ, điều hướng các cuộc thảo luận về vai trò của phụ nữ và cộng đồng LGBTQ+ trong Giáo hội, và xác định vị thế của mình liên quan đến các vấn đề chính trị toàn cầu. Mặc dù có những điểm khác biệt tiềm năng, nhưng mối quan hệ chặt chẽ của ông với Giáo hoàng Francis và những tuyên bố ban đầu của ông cho thấy sự tiếp nối di sản của người tiền nhiệm, đặc biệt là trong việc thúc đẩy hòa bình, hiệp nhất và quan tâm đến người nghèo và những người bị gạt ra bên lề. Triều đại giáo hoàng của Giáo hoàng Leo XIV hứa hẹn sẽ là một giai đoạn quan trọng, định hình tương lai của Giáo hội Công giáo trong một thế giới đang thay đổi nhanh chóng.

Tổng hợp bởi Mun AI

Công dụ dùng: Google NotebookLM + Gemini Deep Research